Leren in 5 dimensies

Onze kennis van leerprocessen is de laatste decennia enorm toegenomen. De Amerikaanse onderzoeker Robert Marzano speelde daar een belangrijke rol in en ontwierp een praktisch model: Dimensions of learning. Daarmee kunnen leerkrachten lessen geven met activerende didactische werkvormen.

Het model onderscheidt vijf dimensies, die samen complexe leerprocessen beschrijven:
1. motivatie
2. het verwerven en integreren van nieuwe kennis
3. het verdiepen en verbreden van kennis
4. de toepassing van kennis in betekenisvolle situaties
5. reflectie.

Wietske Miedema spitste zijn model toe op de Nederlandse situatie in Leren in 5 dimensies voor het primair onderwijs. Net als in de eerder uitgekomen VO-editie behandelt ze de achterliggende theorie in een helder opgebouwd betoog. Maar ze geeft vooral veel pedagogische en didactische uitwerking, met échte voorbeelden uit het primair onderwijs. Ook is er aandacht voor kleuters en hoe zij leren.

Extra digitaal materiaal bij dit boek is gratis beschikbaar via Lerarencampus. 
Om het materiaal te kunnen bekijken en gebruiken dient u een (gratis) account op Lerarencampus.nl te hebben of aan te maken.

Robert Marzano is dé specialist in theorie en praktijk van onderwijsvernieuwing en met name bekend vanwege zijn vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar de dagelijkse onderwijspraktijk op klas- en schoolniveau. Hij staat aan het hoofd van het Marzano Reserach Laboratory in Colorado.

Wietske Miedema werkt als adviseur 'Didactische Vernieuwing' voor CBE Nederland en als onderzoeksdocent bij de masteropleidingen van de Hogeschool van Amsterdam, Domein Onderwijs en Opvoeding. Als opleider en als nascholer heeft zij Leren in vijf dimensies met succes in praktijk gebracht.

Leren in vijf dimensies

Voorwoord

Preface 

Inleiding en overzicht 

1 Dimensie 1 Motivatie
1.1 Inleiding 
1.2 Het klassenklimaat positief beïnvloeden 
1.3 Schoolse taken en opdrachten: strategieën om een positieve houding ten opzichte van leertaken te ontwikkelen 
1.4 Strategieën om de betrokkenheid van leerlingen te vergroten 
1.5 Dimensie 1 in het leerplan 

2 Dimensie 2 Nieuwe kennis verwerven en integreren
2.1 Inleiding 
2.2 Wat is inhoudelijke kennis? 
2.3 Belangrijke vaardigheden op school 
2.4 Het aanleren van nieuwe kennis 
2.5 Het driefasenmodel bij denken 
2.6 Het driefasenmodel bij doen 
2.7 Het voorbereiden van je lessen en de toepassing van de verschillende onderwijsaanpakken 

3 Dimensie 3 Bestaande kennis verbreden en verdiepen
3.1 Inleiding 
3.2 Zoeken naar overeenkomsten en verschillen 
3.3 Inductief en deductief redeneren 
3.4 Stelling onderbouwen 
3.5 Foutenanalyse 
3.6 Denken over normen en waarden 
3.7 Het planningsformulier en voorbeelden van leertaken 

4 Dimensie 4 Onderzoek doen
4.1 Inleiding 
4.2 Betekenisvol leren 
4.3 Het ontwerpen van activerende onderzoekstaken 
4.4 Beslissen 
4.5 Problemen oplossen 
4.6 Ontwerpen/uitvinden 
4.7 Experimenteel onderzoek 
4.8 Definitieonderzoek, historisch onderzoek en scenario-onderzoek doen 
4.9 Systeemanalyse 
4.10 Het planningsformulier en voorbeelden van leertaken 

5 Dimensie 5 Reflectie
5.1 Inleiding 
5.2 Hoe leren leerlingen reflecteren? 
5.3 Het stimuleren van reflectieve denkgewoontes 
5.4 Strategieën voor het aanleren van denkgewoontes 
5.5 Suggesties voor kritisch denken 
5.6 Suggesties voor creatief denken 
5.7 Suggesties voor zelfregulatie en zelfsturing 
5.8 Lesvoorbeelden 
5.9 Planningsformulier voor de leerkracht die dimensie 5 in zijn/haar onderwijs wil leren gebruiken 

6 Opbrengstgericht werken
6.1 Waarom opbrengstgericht werken? 
6.2 Het verantwoordingsperspectief 
6.3 Het ontwikkelperspectief 
6.4 Schoolleiding en PLG’s 
6.5 De PLG en de eenzame leraar 
6.6 De cultuuromslag 
6.7 En nu in de praktijk 

7 Alles bij elkaar
7.1 Inleiding 
7.2 Heen en weer tussen directe instructie en begeleiden van zelfstandig leren 
7.3 Formatieve en summatieve evaluatie bij Leren in vijf dimensies 
7.4 Assessment en beoordeling van Leren in vijf dimensies 
7.5 Leren in vijf dimensies en huiswerk 
7.6 Leren in vijf dimensies en communicatie 
7.7 Leren in vijf dimensies en samenwerken 
7.8 Leren in vijf dimensies en ICT 
7.9 Schoolbrede innovatie en de rol van de schoolleiding 
7.10 Tot slot 

Literatuur