Cultuurpedagogiek, onderwijspolitiek en de staat van het onderwijs

Al een halve eeuw kent ons land een politiek gedirigeerde geschiedenis van onderwijsvernieuwingen die qua omvang haar weerga niet heeft. Hoewel de Tweede Kamer in 2008 erkende dat ze tot dan toe vaak ondoordacht en te voortvarend ‘vernieuwd’ had, is ook daarna nog niets veranderd aan de Haagse regeldrift. Het meest recent getuigt hiervan het advies van het door de overheid ingestelde Platform Onderwijs2032. Dit verscheen op het moment dat de auteurs de laatste hand legden aan cultuurpedagogiek, onderwijspolitiek en de staat van het onderwijs.

Zij bieden in deze uitgave met vier essays een fris en broodnodig tegenwicht tegen gangbare leerpsychologische en politieke opvattingen die het onderwijs al jaren een slechte dienst bewijzen. De auteurs trekken de lijn van klassiek pedagogisch gedachtegoed door tot in deze tijd. Gedachtegoed dat steeds weer verrassend solide en actueel bruikbaar blijkt te zijn. Het zou een rol kunnen spelen bij de
herwinning van de autonomie van de onderwijsprofessional. 

Over de auteurs
Jan Dirk Imelman was o.m. werkzaam als docent in het basis-, middelbaar, hoger beroeps- en universitair onderwijs en als hoogleraar in de wijsgerige en historische pedagogiek te Groningen en Utrecht. Onderzoek, deels praktijkgericht, deels wijsgerig-analytisch en historisch, verrichtte hij vanuit een kennistheoretisch onderbouwd cultuurpedagogisch perspectief.

Wilna Meijer is universitair hoofddocent in de wijsgerige pedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar onderzoek weegt zij actuele culturele en schoolpedagogische trends kritisch af tegen klassieke pedagogische inzichten.

Henk Wagenaar was werkzaam als docent en directeur in het basisonderwijs en als toetsontwikkelaar en onderwijsonderzoeker bij het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito). Hij was o.m. de initiator van cultuurpedagogische discussies ten behoeve van het opstellen van ‘Domeinbeschrijvingen wereldoriëntatie’.

Cultuurpedagogiek, onderwijspolitiek en de staat van het onderwijs

Voorwoord 
Inleiding 

Hoofdstuk 1 Over cultuur, onderwijzen en leren
1.1 Inleiding: over de staat van de pedagogiek en het onderwijs 
1.2 Vooruitblik 
1.3 Ontstaan van de pedagogische kwestie 
1.4 De geschiedenis van het leerplan 
1.5 De pedagogische driehoek in ere hersteld 
1.6 Samenleving en cultuur, kind en vorming 
1.7 Maatschappelijke handelingsgebieden, soorten kennis en het leerplan als breinbreker 
1.8 Cultuurpedagogische discussie 
1.9 Samenvatting 
Referenties 

Hoofdstuk 2 De pedagogische betekenis van het ‘moderne onbewuste’
2.1 Inleiding 
2.2 Reductionistische retoriek weerstaan 
2.3 Het concept van het moderne onbewuste 
2.4 De pedagogische betekenis 

Hoofdstuk 3 Hoe de ideologieën van zelfontplooiing en de vrije markt het onderwijs bedreigen
3.1 Over de fictie van het vooruitgangsgeloof 
3.2 Kenmerken van ideologisch denken 
3.3 Ideologisch en utopisch denken in een halve eeuw onderwijsbeleid 
3.4 Hoe de twee ideologieën elkaar in de onderwijsvernieuwing innig omhelzen 
3.5 Hoe moet het verder met de vernieuwing van het onderwijs? 
Referenties 

Hoofdstuk 4 Politiek en onderwijs in Nederland 
4.1 Aanleiding 
4.2 Handelingsgebieden: taal en de werkelijkheid van de praktijk 
4.3 Handelingsgebieden: kennisniveaus en fasen 
4.4 Handelingsgebieden en regulatieve ideeën 
4.5 De relatieve autonomie van de vormingspraktijk 
4.6 Politiek en pedagogiek 
4.7 Onderwijspolitiek, idealiter 
4.8 Vernieuwing in de versnelling: onderwijspolitiek met ‘bijwerkingen’ 
Een keuze uit Josef Derbolavs belangrijkste werk 
Referenties (voor zover vermeld) 

Uitleiding 
Over de auteurs 
Register van personen en zaken