Ethiek in beweging

Wat verstaan we onder bewegen? Hoe kijken we naar menselijk bewegen? Wat mag en wat mag niet? Wat hebben bewegen, sport en ethiek eigenlijk met elkaar te maken? Binnen onderwijs, sport en gezondheidssector is er sprake van beïnvloeding van bewegen. Bewegen is gevat in een kader van waarden en bezinning op dergelijke waarden is belangrijk. Vandaar dit boek.

Bewegen en ethiek zijn in de wereld van sport en bewegen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Reflecteren op de eigen beroepsethiek is — ook daar — sterk in ontwikkeling. Toch is het nog altijd niet vanzelfsprekend dat alle beroepsbeoefenaren in de context van onderwijs, sport en de gezondheid weten wat kan, wat mag en wat nagelaten dient te worden. Beroepscodes en bezinning op waarden en normen in de handelingspraktijk zijn nodig om eventuele misstanden en overtredingen te voorkomen. Dat is de reden dat er in toenemende mate opleidingskwalificaties, beroepsprofielen en –codes worden ontwikkeld, ‘bakens’ voor het beroepsmatig handelen van leraren bewegingsonderwijs, trainers, werkers in de gezondheidssector. Nieuw is het kwalificatieprofiel sportmanager, vandaar dat dit profiel in de derde geactualiseerde druk van Ethiek in beweging speciale aandacht krijgt. Verder belicht de uitgave als vanouds het menselijk bewegen vanuit diverse invalshoeken: reflectie op menselijke bewegen (deel I), reflectie op ethiek (deel II) en beroepsbeoefenaren en hun morele handelen (deel III).

Ethiek in beweging is primair geschreven voor studenten van lerarenopleidingen, de sport-, management- en gezondheidsopleidingen aan de ALO’s en Sporthogescholen, de leergang vakbekwaam bewegingsonderwijs van de PABO en voor professionele trainers en coaches in opleiding. De uitgave sluit aan bij competentiegericht leren en opleiden. Ieder hoofdstuk is voorzien van een casus, één of meer stellingen en diverse vragen, zodat studenten zowel zelfstandig als in groepen aan de slag kunnen. Het boek is daarnaast zeker ook interessant voor professionals en geïnteresseerden die betrokken zijn bij waarde(n)vol bewegen binnen het onderwijs, de sport en de gezondheidssector.

Over de auteurs

Dr. Anton van den Heuvel is onder meer werkzaam als docent filosofie aan de Fontys Sporthogeschool te Tilburg.

Drs. Hilde Bax is werkzaam als beleidsmedewerker bij de KVLO; voorheen was zij opleidingsmanager en docent filosofie en didactiek aan de ALO van de Hogeschool van Amsterdam.

Deel I
1 Filosofie en ‘bewegen’
1.1 Wat heeft filosofie met menselijk bewegen te maken? 
1.2 De meerduidigheid van menselijk bewegen
1.3 Bewegingsfilosofie als grondslagenonderzoek 

2 Menselijk bewegen, een eeuwenoude zaak 
2.1 Mensen van vlees en bloed en... 
2.2 Op weg naar een antropologische bewegingsleer 
2.3 Lichaams- en bewegingsbeelden
2.4 Aannames en bewegingswetenschappelijk onderzoek

3 Denken over bewegen in beroepspraktijken 
3.1 Het schoolvak bewegingsonderwijs/lichamelijke opvoeding 
3.2 Bewegen en therapie in gezondheidssector 
3.3 Bewegen en sport in de vrije tijd 

Deel II
4 Denken over waarden, feiten en normen 
4.1 Waarden zijn geen feiten, maar standpunten 
4.2 Netwerk van waarden 
4.3 De verhouding tot waarden 
4.4 Moraal en ethiek, een verheldering van centrale begrippen

5 Het leren kennen en overdragen van waarden,normen en regels 
5.1 Drie reeksen van waarden 
5.2 Over het ontstaan van waarden 
5.3 Het normatieve patroon 
5.4 Het overtuigen van de ander en de structuur van de argumentatie 
5.5 Hoe ga je om met verschil in leeftijd, niveaus en stadia? 
5.6 Waarden en normen in een handelingspraktijk 

6 De ethische vraag: hoe zijn waarden te funderen? 
6.1 Schets van de drie modellen 
6.2 Doel-ethiek 
6.3 Plicht-ethiek 
6.4 Deugd-ethiek
6.5 Een verbinding van filosofie en empirie in een pragmatische benadering
6.6 Nieuwe vragen vanuit de hermeneutiek 

7 Instituties en vrijheid 
7.1 Instituties en sport 
7.2 De waarde van de koepels 
7.3 Verantwoordelijkheid en vrijheid: de betekenis van andere persoon 
7.4 De ervaring van het spel: naar een idee van concrete vrijheid 
7.5 Training, identiteit en sport 

8 Waarden in sport en bewegen 
8.1 Het omgaan met waardevorming 
8.2 Fair Play: op zoek naar sportspecifieke waarden 
8.3 Creativiteit: op zoek naar nieuwe vormen van bewegen 

Deel III Denken over beroepsethiek
9 Beroepsbeoefenaren en hun morele handelen 
9.1 Onderwijs; de competenties en de beroepscode voor de leraar bewegingsonderwijs
9.2 Bewegen en sport; het morele handelen van diverse groeperingen
9.3 Sport; het profiel van de sportmanager en zijn handelen
9.4 Gezondheidssector, de wet BIG 

Begrippenlijst 

Literatuur