Sociale agogiek

Dit boek biedt een handzaam en overzichtelijk model voor het leiden en begeleiden van samenwerkingsverbanden, zowel grote groepen en organisaties als kleinere groepen. Het model is uniek omdat het zich zowel richt op het behalen van de doelen van instellingen, bedrijven en groepen, als op de ontplooiing en de doelen van de individuen.

Het model is algemeen geldig en toepasbaar in alle denkbare situaties en te combineren met verschillende werkmethoden. 

Wie werkt als begeleider van groepen (sociale systemen) en/of betrokken is bij de ontwikkeling van beleid kan met dit model de eigen plaats in het systeem onderkennen, het functioneren van het gehele samenwerkingsverband beoordelen en stappen voor verbetering zetten.

Het boek is overzichtelijk opgebouwd en bestaat uit vier delen. In het eerste deel wordt aangegeven hoe de ervaring van de schrijvers zelf, de reeds beschikbare kennis én de ervaring van een aantal pioniers, hen hebben geïnspireerd voor de ontwikkeling van deel twee. Daarin is een theoretisch model uitgewerkt, dat een geheel nieuw denkkader biedt om het functioneren van een sociaal systeem te doorzien en de taken van beleidsmakers, begeleiders en overige leden van een systeem te verhelderen. Het theoretische model is normatief, zodat in het derde deel criteria kunnen worden afgeleid, waarmee de sociaal agogische praktijk beoordeeld kan worden. Bij die criteria worden concrete praktijkvoorbeelden gegeven, die iedereen kan aanpassen voor de eigen werksituatie. In het laatste deel wordt het ontwikkelen van beleid uitvoeriger toegelicht. Tevens wordt, zover als dat mogelijk is, gewaarschuwd voor de gevaren die daar op de loer liggen.

In de bijlage wordt een methode uitgewerkt om een samenwerkingssituatie te onderzoeken en te begeleiden.

Door de vragen waarmee de paragrafen afsluiten, geeft het boek verdieping aan het denken over professioneel sociaal agogisch werk voor studenten, uitvoerende werkers en adviseurs.

Download hier het figuur waarin het theoretisch model wordt samengevat.

Auteurs

Drs. O.P. Houweling-Meijers is oud docent theorieontwikkeling van het inrichtingswerk (thans SPH) aan de Hogeschool van Amsterdam.

Drs C.F. Visser is consultant, coach en mediator en als docent verbonden aan de Masteropleiding begeleidingskunde.

Algemene inleiding 

Deel I Ontwikkeling van de sociale agogiek 

Inleiding 

Hoofdstuk 1 Persoonlijke ervaring 

Hoofdstuk 2 Inspirerende kennis 

Hoofdstuk 3 De voorgangers, een greep uit de historie 
3.1 Charitas 
3.2 Disciplinering 
3.3 Deskundigheid 
3.4 Zelfbeschikking 
3.5 De invloed van de sociale omgeving 

Deel II Een theoretisch model voor het functioneren van sociale systemen 

Inleiding 

Hoofdstuk 1 Theorie, theoretisch model, beleidsvorming, methoden 
1.1 Theorie 
1.2 Theoretisch model 
1.3 Beleid en methodiek 
1.4 Methode, aanpak of werkvorm 

Hoofdstuk 2 De algemene systeemtheorie
2.1 Fysische systemen
2.2 Biologische systemen
2.3 Sociale systemen

Hoofdstuk 3 Een theoretisch model voor het functioneren van sociale systemen
3.1 Het functioneren van sociale systemen 
3.2 De zingeving van sociale systemen 
3.3 Het nastreven van doelen 
3.4 Het evenwicht van sociale systemen 
3.5 De dynamiek van sociale systemen 

Hoofdstuk 4 Samenvatting van het theoretisch model 

Deel III De sociaalagogische praktijk 

Inleiding 

Hoofdstuk 1 De professionele sociale agogiek 
1.1 De functie van de sociaalagoog 
1.2 Normen voor beleidsontwikkeling van instellingen of bedrijven 

Hoofdstuk 2 Denkbeelden die de praktijk beïnvloeden 
2.1 Mensbeelden 
2.2 Denkbeelden over leren 
2.3 Denkbeelden over beïnvloeding 
2.4 Denkbeelden over organisatie 

Hoofdstuk 3 Criteria om sociaalagogisch handelen te sturen 
3.1 Criteria voor het vervullen van de zingeving 
3.2 Criteria voor het nastreven van doelen 
3.3 Criteria voor energieverzorging 
3.4 Criteria voor structuurverzorging 
3.5 Criteria voor uitwisseling met de omgeving 

Hoofdstuk 4 Samenhang 

Deel IV Beleidsontwikkeling 

Inleiding 

Hoofdstuk 1 Systeemgerichte beleidsontwikkeling 
1.1 Beleidsontwikkeling is circulair 
1.2 Beleidsontwikkeling is integratief 
1.3 Beleidsontwikkeling is vraagontwikkelend 
1.4 Beleidsontwikkeling is een continu proces 
1.5 Beleidsontwikkeling vereist handelingsruimte 
1.6 Praktijk en context 

Hoofdstuk 2 Beleidsontwikkeling als permanent proces 
2.1 Afstemmen van doelen 
2.2 Verzorgen van energie 
2.3 Verzorgen van de structuur 
2.4 Verzorgen van de communicatie met de omgeving 

Hoofdstuk 3 Systeemgericht oplossen van vraagstukken 
3.1 De vraag is de vraag niet 
3.2 Afbakening van het systeem 
3.3 Informatie van alle deelnemers en de context
3.4 Het verbetertraject is van de deelnemers zelf 
3.5 De structuur is het sluitstuk 

Hoofdstuk 4 Storende invloeden en grenzen aan systeemgerichte ontwikkeling 
4.1 De cliënt als partij op de markt 
4.2 Externe controle 
4.3 Beheersing en handelingsruimte 
4.4 Scheiding van functies 
4.5 Inhoudsloos management is de norm 
4.6 Is er nog hoop? 

Nawoord 
Literatuurverwijzingen 

Bijlagen 
Bijlage 1 - Een voorbeeld van informatieverzameling door middel van vragenlijsten
Bijlage 2 - Werken met de vragenlijsten 

Register