Handboek Infant mental Health

De zorg voor het welzijn van zeer jonge kinderen en hun ouders is binnen de geestelijke gezondheidszorg een vakgebied in opkomst, en er is dan ook dringende behoefte aan gedegen informatie voor professionals. Het eerste Nederlandstalige handboek op het gebied van de Infant Mental Health (IMH) voorziet daarin.

Het Handboek Infant Mental Health presenteert een nieuwe visie op de problematiek in de vroege kinderleeftijd en biedt een integrale benadering waarin de ouder-kindrelatie centraal staat.

Dit handboek is primair geschreven voor kinder- en jeugdpsychiaters, kinderartsen, IMH-specialisten, GZ-psychologen, klinisch psychologen en psychotherapeuten. Het biedt ook een schat aan informatie voor (ortho)pedagogen, agogen, psychologen, gedragswetenschappers, consultatiebureau- en huisartsen, verpleegkundigen, verloskundigen en JGZ-specialisten.

“Dit boek geeft een overzicht door vooraanstaande en zeer ervaren onderzoekers en clinici van het beste wat Nederland en Vlaanderen op dit moment te bieden hebben. Met deze bundel bewijzen de auteurs dat zij in Nederland en Vlaanderen op internationaal niveau kunnen meespreken.”

Gaston Cluckers, emeritus hoogleraar klinische ontwikkelingspsychologie en kinderpsychotherapie Katholieke Universiteit Leuven

Ik vind het een prachtig boek. Heel veel wat je in de praktijk al hebt geleerd wordt hier door wetenschappelijk onderzoek gestaafd. Ik denk dat het elke jeugdarts, die werkt met kinderen van 0-4 en hun ouders, dit boek zou moeten lezen. 

(fragment uit recensie op www.artsenjgz.nl, door Annelies Levink)

Voorwoord IX
Bert Derkx, Catherine Pannevis, Marja Rexwinkel & Marcel Schmeets

Inleiding XII
Bert Derkx, Catherine Pannevis, Marja Rexwinkel & Marcel Schmeets

Deel 1 De context van de ouder-kindbehandeling: de Infant Mental Health 1

Hoofdstuk 1.1 Geschiedenis van het babyonderzoek in de westerse samenleving: visie op baby’s en de ouder-kindrelatie door de tijd heen 3
Sylvia Nossent
Hoofdstuk 1.2 De Infant Mental Health-visie 21
Marja Rexwinkel, Bert Derkx, Catherine Pannevis & Marcel Schmeets

Deel 2 Ontwikkeling van het jonge kind 31

Hoofdstuk 2.1 De neurobiologie van de vroege ontwikkeling 33
Marcel Schmeets
Hoofdstuk 2.2 Somatiek en psyche: een ondeelbare eenheid 46
Bert Derkx
Hoofdstuk 2.3 Affectregulatie 55
Marja Rexwinkel & Frans Stortelder
Hoofdstuk 2.4 Bruggen bouwen 67
Marja Rexwinkel, Annelies Verheugt-Pleiter & Marcel Schmeets
Hoofdstuk 2.5 Vroege kenmerken van neuropsychiatrische stoornissen op de kinderleeftijd: autisme spectrum stoornissen 90
Emma van Daalen

Deel 3 Ouder-kindrelatie 99

Hoofdstuk 3.1 Prenataal verworven kwetsbaarheid 101
Bea R.H. Van den Bergh
Hoofdstuk 3.2 Moeder en vader worden 119
Nicole Vliegen & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 3.3 En de vader dan...? 136
Willem Heuves, Marcel Schmeets & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 3.4 Intergenerationele overdracht van psychopathologie 146
Mijke Lambregtse-van den Berg
Hoofdstuk 3.5 Een moeilijke start voor moeder en kind 155
Nicole Vliegen, Sara Casalin & Patrick Luyten
Hoofdstuk 3.6 De vroege moeder-kindrelatie bij moeders met borderline-problematiek 169
Marijs Lenaerts
Hoofdstuk 3.7 Jonge moeders, inventarisatie van kansen en risico’s 181
Ineke Reekers & Fernanda Sampaio de Carvalho
Hoofdstuk 3.8 Premature geboorte, prematuur ouderschap 192
Kris Breesch & Nicole Vliegen

Deel 4 Procesdiagnostiek 203

Hoofdstuk 4.1 Rondom de baby 205
Nicole Vliegen, Sara Casalin & Kris Breesch
Hoofdstuk 4.2 Diagnostiek bij baby’s en peuters 213
Jolien Zevalkink & Annelies Verheugt-Pleiter
Hoofdstuk 4.3 Observatie van de kwaliteit van de ouder-kindinteractie 223
Hedwig van Bakel
Hoofdstuk 4.4 DC: 0-3R 237
Guy Couturier
Hoofdstuk 4.5 Het ontwikkelingsmodel van Greenspan 249
Guy Couturier
Hoofdstuk 4.6 Classificatie en diagnostiek van voedingsproblemen 263
Bert Derkx

Deel 5 Ouder-kindbehandeling 273

Hoofdstuk 5.1 Babyobservatie 275
Ann Verhaert
Hoofdstuk 5.2 Kader en setting van de ouder-kindbehandeling 283
Fernanda Sampaio de Carvalho, Marja Rexwinkel & Catrien Spaans
Hoofdstuk 5.3 Spoken en engelen in de kinderkamer van gezinnen uit nieuwe migratiestromen 291
Patrick Meurs
Hoofdstuk 5.4 Infant Mental Health: de competentie van de behandelaar 301
Marja Rexwinkel & Fernanda Sampaio de Carvalho
Hoofdstuk 5.5 Algemene en specifieke aspecten van ouder-kindbehandeling 314
Marja Rexwinkel & Nicole Vliegen
Hoofdstuk 5.6 Psychoanalytische consultatie aan ouders van-0-4-jarigen 339
Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 5.7 Ouder-kindbehandeling en voortplantingstechnologie 351
Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 5.8 Baby in beeld 360
Catherine Pannevis
Hoofdstuk 5.9 Baby’s en peuters met een voedingsprobleem; geen probleem voor het kind alleen 367
Bert Derkx & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 5.10 Mentaliserende ouder-babygroepspsychotherapie 381
Catherine Pannevis & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 5.11 Klinische behandeling van moeders met een psychiatrische stoornis in het kraambed en haar baby 391
Isabel Elfferich, Alex de Ridder & Pieter Beijaert

Deel 6 Casuïstiek 401

Hoofdstuk 6.1 Melissa: De gebroken spiegel, de behandeling van de invloed van trauma 403
Eveline Euser, Marja Rexwinkel & Louise Spanjerberg
Hoofdstuk 6.2 Tom: Het belang van de ouder-babyrelatie voor de behandeling van affectieve regulatieprocessen 427
Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 6.3 Abdel: Onbegaanbare paden in interculturele ouder-babybehandelingen 436
Fernanda Sampaio de Carvalho & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 6.4 John en Noa: Ouder-kindbehandeling bij moeders met een postpartum-depressie 446
Muriel Vermeulen & Catrien Spaans
Hoofdstuk 6.5 Marije en Thomas: De IMH-visie in een academisch ziekenhuis 456
Alice Molderink & Marja Rexwinkel
Hoofdstuk 6.6 Arthur en Jimmy: Somatische klachten in de eerste levensjaren 465
Louise Spanjerberg & Marja Rexwinkel

Deel 7 Preventie en opleiding 471

Hoofdstuk 7.1 De opleiding tot Infant Mental Health-specialist 473
Marieke van Dam
Hoofdstuk 7.2 ‘Leer je baby kennen’: kijken naar de beginnende interactie in een cursus voor aanstaande ouders 478
Anneke Kesler-Koppe

Verklarende woordenlijst 489
Samenstelling: Minke den Heijer-van Schalkwijk & Kim Muller

Personalia auteurs 501