Handboek psychologische interventies bij chronisch-somatische aandoeningen

Een behoorlijk deel van de Nederlandse bevolking lijdt aan één of meer chronisch-somatische aandoeningen. Volgens het CBS lijdt ongeveer 20% van de jongeren tot 18 jaar aan een chronische ziekte en met het stijgen van de leeftijd neemt dit percentage alleen maar toe. 

Iemands leven kan ingrijpend veranderen na de constatering van een chronische ziekte: naast lichamelijke klachten kunnen ook angst en onzekerheid over de toekomst het dagelijks functioneren sterk beïnvloeden. Soms slagen patiënten en hun naasten er niet in alle problemen zelf het hoofd te bieden. In die gevallen kan professionele hulp uitkomst bieden. Echter, veel professionele hulpverleners beschikken niet over voldoende specialistische kennis. Niet alleen vragen chronisch-somatische aandoeningen om een speciale therapeutische aanpak; ook enig inzicht in medische aspecten, zoals aard van de symptomen en ziekteverloop, is belangrijk bij het bepalen van een passende interventie.

Het Handboek psychologische interventies bij chronisch-somatische aandoeningen bevat daarom niet alleen algemene informatie over het leven met een chronische ziekte en de daarmee gepaard gaande fysieke en psychosociale belasting, maar biedt ook een reeks praktische interventiemodellen, die stuk voor stuk door deskundigen zijn uitgewerkt. Vervolgens belicht een aantal medisch specialisten de medische aspecten van een tiental veel voorkomende chronisch-somatische aandoeningen, waarna het boek afsluit met een daarbij aansluitende reeks uitgebreide casusbeschrijvingen, geschreven door ervaren psychologen.

De overzichtelijke indeling, de vele voorbeelden uit de dagelijkse praktijk en de deskundigheid van de vele medewerkers maken dit handboek tot een rijke bron van informatie voor iedereen die beroepsmatig of anderszins te maken heeft met de psychologische hulpverlening aan chronisch-somatisch zieken.

Het boek werd samengesteld en geredigeerd door Grieteke Pool (psychotherapeut, GZ-psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker), Fredrike Heuvel (GZ-psycholoog en eerste-lijns psycholoog), Adelita Ranchor (universitair hoofddocent gezondheidspsychologie) en Robbert Sanderman (hoogleraar gezondheidspsychologie).

Deel I Verkenningen 

1 Inleiding: chronische ziekte en psychologische hulp
2 Richtlijnontwikkeling in de psychosociale zorg voor chronisch zieken: een overzicht van de mogelijkheden
3 Betrokkenen aan het woord: patiënten, zorgverleners en denkers over zorg 
4 De therapeutische situatie: voorwaarden, organisatie en regels

Deel II Thema’s & interventiemodellen 

5 Inleiding: van zorgmodel naar stappenplan

A De fysieke dimensie

6 Omgaan met klachten en beperkingen: hulpmiddelen en aanpassingen
7 Ziek zijn en welzijn: de rol van controle
8 Verder met pijn 
9 Moeheid: leven met energietekort en een grillig lichaam
10 Preoccupatie met lichamelijke klachten
11 Omgaan met behandelaars: het COACH-model

B De psychische dimensie

12 Emoties hanteren
13 Cognities: wat moet ik hiervan denken?
14 Na de diagnose: ziekte als trauma en verlies
15 Van regressie naar progressie: een nieuw analytisch ontwikkelingsmodel
16 Het eigen lichaam: lichaamsbeeld en lichaamsbeleving
17 Dagelijks getob: Stress, stressoren en stress-management 

C De relationele & sociaal-maatschappelijke dimensie

18 Samen leven: chronische ziekte en het gezin als systeem
19 Grenzen? Partner van een chronisch zieke 
20 Ziekte, intimiteit en seksualiteit
21 Sociaal netwerk: sociale steun, sociale vaardigheden en assertiviteit 
22 Chronische ziekte en werk: arbeidsparticipatie en sociale zekerheid
23 Ziek zijn in den vreemde: in gesprek met allochtone patiënten

D De biografische & existentiële dimensie 

24 Veranderingen in de levensbiografie: herordenen van het levensverhaal
25 Jong zijn en ziek zijn: werken met psychodrama
26 De existentiële opgaven
27 Ziekte en geloof: omgaan met spiritualiteit in de hulpverleningsrelatie
28 Tijd om op weg te gaan: cliënten met een korte levensverwachting

E De experiëntiële dimensie: het directe ervaren

29 Delen met lotgenoten: groepstherapie
30 Psychomotorische interventies: bewegingservaring op maat
31 Lichaamsgericht werken: aanraking en lijfelijk ervaren
32 Tasten, voelen, kijken: creatieve therapie
33 Lezen: bibliotherapeutische werkvormen

Deel III Integratie: ziektebeelden, psychologische interventies & casuïstiek

34 Inleiding: ziektebeelden en wat een psycholoog moet weten

A Ziektebeelden

35 Houdings- en bewegingsapparaat: Fibromyalgie en Reumatoide Artritis
36 Nierziekten
37 Neurologische aandoeningen: Multiple Sclerose en de ziekte van Parkinson
38 Maag-, darm- en leveraandoeningen
39 Luchtwegen en ademhaling: Astma en COPD
40 Diabetes Mellitus
41 Vormen van kanker
42 Cardiovasculaire aandoeningen
43 Dermatologische aandoeningen: atopisch eczeem
44 Niet-aangeboren hersenletsel

B Casuïstiek in meervoud

45 Fibromyalgie en Reumatoide Artritis - casuïstiek 
46 Nierziekte en niertransplantatie - casuïstiek
47 Multiple Sclerose en Parkinson - casuïstiek 
48 Maag- en darmstoornissen: ziekte van Crohn en Proctocolitis - casuïstiek
49 Astma en COPD - casuïstiek
50 Diabetes mellitus - casuïstiek
51 Kanker - casuïstiek
52 Acuut Myocardinfarct - casuïstiek
53 Atopisch eczeem - casuïstiek 
54 Niet-aangeboren hersenletsel - casuïstiek